فناوری چین ظرفیت بالایی به باشگاه تحریمی‌ها می‌دهد/ کشورهای تحت تحریم فضای اقتصادی جهان را در اختیار گرفته‌اند

گروه جهان خبرگزاری آنا - مجتبی اسماعیلی، تحریم انرژی روسیه و به تبع آن به‌وجود آمدن بحران سوخت در آمریکا و نیز وجود مشکلات اقتصادی ناشی از افزایش نرخ تورم (هشت درصدی) مهم‌ترین موضوعی است که افکار عمومی این کشور را تحت تأثیر قرار داده و حتی باعث شده است دونالد ترامپ در نظرسنجی‌های اخیر محبوبیت قابل توجهی نسبت به جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا کسب کند. واقعیتی که سطح نارضایتی مردم آمریکا را از سیاست‌های کنونی در بُعد انرژی نشان می‌دهد.

افزون بر این، نتیجه انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره آمریکا که قرار است ماه نوامبر برگزار شود، به میزان قابل توجهی به افزایش یا کاهش نرخ تورم و قیمت انرژی در این کشور بستگی دارد و امکان غلبه بر مشکل افزایش نرخ تورم و انرژی در آمریکا با افزایش تولید نفت سعودی‌ها گره خورده است، اما محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان تماس تلفنی بایدن را در ماه مارس که درخواست کرده بود میزان تولید نفت را افزایش دهد، بدون پاسخ گذاشت؛ در نتیجه مشکل مالی ناشی از قیمت انرژی افزایش یافت.

علاوه بر این، آمریکا اعمال تحریم و انزوای روسیه را در بازارهای جهانی به‌ویژه در بخش انرژی، در بحبوحه جنگ فرسایشی شدید علیه روسیه به‌عنوان برنامه مهم سیاست خارجی تلقی می‌کند، اما واشنگتن بدون حمایت متحدانش، روسیه را که دومین تولیدکننده بزرگ انرژی در جهان است، نمی‌تواند از بازارهای انرژی جهان منزوی کند. حتی اگر به چنین هدفی دست یابد، هزینه اقتصادی این سیاست بسیار بالاتر از سطح قابل تحمل کشورهای صنعتی خواهد بود.

این موضوع و امکان تشکیل بلوک متحدی میان کشورهای تحت تحریم غرب باعث شد تا با عطا بهرامی، کارشناس اقتصاد بین‌الملل گفت‌وگویی انجام دهیم که در زیر بیان می‌شود.

آنا: روس‌ها در حوزه انرژی و مقابله با تحریم‌های آمریکا و غرب، مقاومت ایران برابر تحریم‌ها را الگو قرار دادند. به نظر شما روسیه چگونه توانسته است با این الگو در برابر تحریم‌های غرب مقاومت کند؟

بهرامی: روس‌ها گرچه مقاومت برابر تحریم‌ها را از ایران وام گرفتند، ولی در عمل از ما بهتر عمل کردند و فکر نکنم نیاز به تجربه‌ مشابه وجود داشته باشد. در مدتی که جمهوری اسلامی ایران از سوی غرب تحت تحریم بود، تحمل فشار تحریم به‌وسیله مردم نجیب کشورمان باعث شد بتوانیم مقابله کنیم و تاب‌آوری را ملت انجام دادند، وگرنه دولت در هشت سال اخیر کار خاصی نکرد و در واقع اقتصاد را به حال خود رها کرده بود.

روسیه در سه ماه توانست بهره اقتصادی را از ۹ به ۲۰ درصد افزایش دهد، بازار را مدیریت کند، بهره را به ۱۸، ۱۴ و در نهایت به همان ۹ رساند و این روند را کاملاً عادی انجام داد. حتی توانست پولی ملی خود (روبل) را قوی‌تر از قبل کند و هیچ مشکلی هم ندارند؛ یعنی دولت توانست اوضاع را مدیریت کند و مردم متوجه نشدند تحریم شده‌اند.

نکته‌ای وجود دارد و آن اینکه تحریم فاکتوری مالی و وقتی مؤثر است که مانند محاصره قلعه‌های قدیمی باشد و خاصیتش نیز همین است؛ یعنی تحریم اقتصادی باید مانند محاصره قلعه‌های نظامی در دوره‌های گذشته باشد. وقتی قرار است کشوری تحریم شود، از نظر مالی می‌توان کشوری را از چرخه دلار حذف کرد یا اینکه اقداماتی کرد که سایر بانک‌ها با بانک‌های کشور تحت تحریم همکاری نکنند. با وجود این، همواره جایگزین‌هایی وجود دارد و این‌گونه نیست که نتوان کاری انجام داد و برخلاف آنکه در دولت‌های قبلی مدعی بودند هیچ راهکاری وجود ندارد، معتقدم کاملاً راهکار دارد.

آنا: در بحث تحریم‌ها چگونه می‌توان با تحریم غرب مبارزه کرد و روسیه در این زمینه از چه تدابیری سود جسته است؟

بهرامی:‌ در بحث اقدامات مالی میان دو کشور یا تهاتر وجود دارد یا پیمان دوجانبه پولی. به‌عنوان نمونه کشوری مانند ایران که همیشه ۱۰ درصد پول نفتش را به داخل کشور می‌آورد و بقیه‌ را کالا وارد می‌کند، دیگر بدون ورود به چرخه بازگشت دلاری (U-Turn)، دلار و ... مستقیم تهاتر می‌کند؛ هرچند مقداری سختی اداری دارد، ولی کار راحتی است. در زمینه پیمان دوجانبه پولی نیز این کار را می‌شود انجام داد و به اتحادیه اقتصادی پیوست، ولی دولت قبلی ایران این کار را انجام نمی‌داد و باعث شد در حوزه اقتصادی دچار مشکلاتی شویم.

بیشتر بخوانید:

ولودین: با تحریم‌های آمریکا گروه ۸ جدید جایگزین گروه ۷ خواهد شد

لاوروف: ناتو دیگر نمی‌تواند سرنوشت اروپا را تعیین کند

در زمینه «کامودیتی» (کالایی که قابلیت معامله با کالاهای مشابه را دارد) و کالاهای واقعی تحریم دیگر نقشی ندارد و این، همان حوزه‌ای است که روس‌ها ورود کردند و کالای واقعی تولید می‌کنند. آن‌ها نهاده‌های دامی بسیار زیادی تولید می‌کنند، در تولید نفت، گاز و مشتقاتش سرآمد هستند و معادن و محصولات معدنی زیادی دارند. این محصولات کالاهایی نیستند که بشود تحریم یا به‌جایش عدد و پول چاپ کرد.

روسیه در سه ماه توانست بهره اقتصادی را از ۹ به ۲۰ درصد افزایش دهد، بازار را مدیریت کند و این روند را کاملاً عادی انجام داد

برای اینکه صنایع کشورهای غربی کار کند، به گاز روسیه نیاز دارند، خودروسازی آلمان به گاز روسیه نیاز دارد و می‌گوید (مسکو را) تحریم می‌کنم اما گاز باید برسد و اگر نرسد کارها معطل می‌ماند. این اعتراف یعنی اینکه بخش واقعی اقتصاد قابل تحریم نیست و این موضوع بسیار مهمی است.

آنا: تحلیل شما از تشکیل «باشگاه تحریمی‌ها» برای همکاری و تعامل مقابل زیاده خواهی غربی‌ها چیست؟

بهرامی: کشورهایی که از سوی آمریکا و غرب تحریم شده‌اند یا به اصطلاح «باشگاه تحریمی‌ها» به حدی زیاد شده‌ است که فضای اقتصادی و سیاسی را در اختیار گرفته‌اند و شاهدیم وقتی روسیه تحریم می‌شود، آمریکایی‌ها به ونزوئلا فرصت می‌دهند با اروپا کار کند و دفتر کنترل سرمایه‌های خارجی یا دفتر کنترل دارایی‌های خارجی (The Office of Foreign Assets Control) (OFAC) که یکی از ارگان‌های زیرنظر وزارت خزانه‌داری آمریکاست، برای کشورهای اروپایی خرید نفت از ونزوئلا را مجاز اعلام می‌کند و به آن‌ها مجوز می‌دهد.

این موضوع باعث می‌شود بحث جایگزینی به‌وجود آید، یعنی هرچند روسیه تحریم می‌شود، ولی امکان بهره‌برداری از ظرفیت‌های ونزوئلا آزاد می‌شود. آمریکا نیز می‌داند برای مقابله با زیان‌های ناشی از تحریم روسیه باید وارد تعامل در فضای جهانی شود، در غیر این‌صورت تحریم یک‌جانبه روسیه می‌توان زیان‌های جبران‌ناپذیری برای اقتصاد غرب داشته باشد.

چینی‌ها این امکان را دارند که با بازار فناوری ظرفیت بالایی به باشگاه تحریمی‌ها یا بلوک شرق بدهند که تاکنون وجود نداشته است

بنابراین رژیم تحریم‌ها به این دلیل که اقتصاد جهانی بزرگ‌تر شده و محدود نیست، باعث کاهش سهم آمریکا به یک‌پنجم شده و حتی دیگر اثر نصف ندارد. در سال ۱۹۴۸ سهم آن‌ها نیمی از اقتصاد دنیا بود، ولی اکنون به یک‌پنجم کاهش یافته است. با توجه به این موضوع باشگاه تحریمی‌ها بهتر می‌توانند با یکدیگر همکاری کنند و مقابل تحریم‌ها بایستند.

به بیان دیگر، بلوک تحریمی (باشگاه تحریمی‌ها) شکل گرفته و آمریکایی‌ها به تعبیر فرید زکریا سه‌چهارم دنیا را تحریم کرده‌اند. وقتی از ابزاری زیاد استفاده شود، اثر خود را از دست می‌دهد. ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه قبل از جنگ با اوکراین به آمریکایی‌ها هشدار داد و گفته بود به‌دلیل سوءاستفاده از دلار پشیمان می‌شوند و وقتی از این ابزار زیاد استفاده کردند، حتی هند که متحد راهبردی آمریکاست، احتیاط و سعی می‌کند خود را به‌گونه‌ای تنظیم کند که اگر کلید تحریم زده شد، سقوط نکند. بنابراین وارد فضای گروه «بریکس» می‌شود، با ایران و چین همکاری و سعی می‌کند با روابط خود را با اعراب گسترش دهد و ارتباطاتش را حفظ کند.

آنا: هدف از تشکیل «باشگاه تحریمی‌ها» چیست، این موضوع تا چه حد راهگشاست و چه ظرفیت‌هایی در بطن آن وجود دارد؟

بهرامی: می‌توان گفت اتحادی که شکل گرفته برای بقای خود می‌جنگد و ناگزیر است پیروز شود که اگر پیروز نشود، در عمل مضمحل خواهد شد. علاوه بر این، بقای هژمونی آمریکا در این نهفته است که اجازه ندهد قدرت‌های دیگر شکل بگیرند و به هم بپیوندند. طبعاً پیوستن این قطره‌های آب سیلاب درست می‌کند و آمریکایی‌ها نمی‌خواهند این اتفاق بیفتد و طبیعی است برابر آن مقاومت کنند. چین ظرفیت اقتصادی کافی دارد و اقتصاد آن‌ها به واقع از اقتصاد آمریکا بزرگ‌تر است و می‌توانند چند سال دیگر آمریکا را جا بگذارند؛ بازار بزرگی دارند و مهم‌تر اینکه دارای فناوری مدرن هستند.

بیشتر بخوانید:

پوتین: تورم در کشورهای غربی پیامد اشتباهات خودشان است

روسیه مسیر صادرات غرب به شرق را تغییر می‌دهد

بلوک غرب از قرن هجدهم تاکنون به‌دلیل فناوری‌ پیشتاز بوده و این عامل دست‌کم آن‌ها را همیشه یک گام جلوتر نگه داشته است. زمانی که همه تیر و کمان داشتند، آن‌ها از تفنگ سر پر استفاده می‌کردند و زمانی‌که بقیه تفنگ سر پر خریدند، آن‌ها تفنگ ته‌پر داشتند، زمانی که بقیه تفنگ ته‌پر داشتند، آن‌ها از مسلسل، هواپیما و در ادامه بمب اتم و فناوری‌های جدید استفاده می‌کردند. غربی‌ها همیشه در فناوری یک گام جلوتر بودند که بعدها انگلیسی‌ها اعتراف کردند این خطر وجود دارد فناوری را از دست بدهند. شاهدیم چینی‌ها در حوزه ۵G پیشتاز دنیا هستند و شرکت‌های مخابراتی‌ کاملاً پیشتازی دارند. در حال حاضر شرکت «علی‌بابا» در حوزه فناوری اطلاعات و شرکت‌های دانش‌بنیان گوی سبقت را از «آمازون» ربوده است.

چینی‌ها این امکان را دارند با بازار فناوری ظرفیت بالایی به باشگاه تحریمی‌ها یا بلوک شرق بدهند که تاکنون وجود نداشته است. در جنگ سرد، شوروی‌ فناوری پیشرفته نداشت، در تنها حوزه‌ای هم که پیشتاز بودند، نظامی بود. ساختار اقتصادی این کشور اجازه نمی‌داد فناوری به بخش‌های جامعه سرریز شود، ولی اکنون این محدودیت وجود ندارد و نظام اقتصادی همه کشورها شبیه به یکدیگر است. بنابراین با فضای متفاوتی مواجهیم و مانند گذشته نیست که این موضوع می‌تواند بلوک قدرت را در غرب به چالش بکشد.

به نظر می‌آید داریم به سمت نظام چند قطبی می‌رویم؛ چیزی که همواره در تاریخ وجود داشته و جنگ سرد ویژگی خاصی به آن داد و دو قطبی‌ کرد، بعد هم هژمونی آمریکا باعث شده است شاهد نظام دلارمحور نباشیم که بشود با ابزار دلار کشورها را تحریم کرد. با دنیایی مواجهیم که در آن بلوک‌های قدرت رژیم‌های مختص به خود طراحی می‌کنند که بگویند ایدئولوژی قدرتمندی دارند. در منطقه غرب آسیا ظرفیت شیعه، تمدن اسلام و صدها میلیون پیرو مستقیم و بلافصل جهان‌بینی اسلامی داریم، نهاد مرجعیت و اربعین وجود دارد؛ فضای جغرافیایی-سیاسی شیعه محیط بسیار خاصی است و بازار بزرگی دارد که می‌تواند یک نقطه‌عطف بسیار مهم به‌شمار رود و یکی از بلوک‌های مهم قدرت در منطقه باشد که رهبری‌ آن نیز در دست ایران خواهد بود.

انتهای پیام/۴۰۳۳/